Twente tussen oost en west is thema in Jaarboek Twente 2023
Waar gaat het heen met het Twentse boerenland? Zomer 2022: ingrijpende Haagse politieke besluiten, gevolgd door grootschalige, ook escalerende protesten. ‘Stikstof’ is het codewoord. Jaarboek Twente 2023 opent met een beschouwing over deze problematiek.
De ontdekking van een Merovingische goudschat in het Springendal, Hezingen, is al vergeleken met de ontdekking van een ‘Rembrandt’. Archeologen beschrijven voor Jaarboek Twente deze vondst van Europese allure. We gaan nog verder terug in de Twentse tijd: vijfduizend jaar geleden – dat staat pas sinds kort vast – was er sprake van omvangrijke migratie van de Oekraïense (Pontische) steppe naar onze regio. Opmerkelijk, als je bedenkt dat anno 2022 vele inwoners van Oekraïne door Russisch oorlogsgeweld hun toevlucht hebben gezocht in onder meer datzelfde Twente.
‘Go West!’ Bijvoorbeeld van Twente naar Amsterdam, waar al in de zeventiende eeuw Twentenaren gesignaleerd werden, op zoek naar werk. Of nog verder ‘West’, in onze eeuw, van het dorpse Twentse Lattrop naar het dorpse Amerikaanse Millerville. De VOC en WIC worden genoemd in een eerste bijdrage over onderzoek naar Twentse connecties met het Nederlandse slavernijverleden. Ook lezen we over de Oost-Indische carrière van een zeventiende-eeuwse Enschedeër. En West en Oost verenigd – in een bijdrage over Johan Nieuhoff, afkomstig uit het op enkele klootschietworpen van Breklenkamp gelegen Uelsen, ooit Noord-Twente. Diens blik op de wereld van toen staat, gestold in boekvorm, in Huis te Brecklenkamp.
Er is ook een ander ‘West’: dat van Johan Cruijff en Fanny Blankers – Koen. Zij hadden een speciale band met Twente. De zoektocht naar hun Twentse sporen leverde zelfs twee unieke handtekeningen op. Oost, west, noord, zuid: overal in Twente staan of stonden postkantoren, vormgegeven in alle gradaties van ‘monumentaal’. De hoofdpostkantoren worden letterlijk op een rij gezet.
De windstreken voorbij is de Twentse vertaling van het oudste gedicht van de Lage Landen. Daarin wordt de zwaluw bezongen door een Utrechtse bisschop die anno 917 in Ootmarsum oet de tied kwam. Even universeel zijn de kunstwerken van Adrie Arendsman – ‘tot in de haarvaten van de Twentse samenleving’ leidend en tot stand gekomen in het Arendsmanhuis in Roombeek.
Markestenen, gemeentelijke grensstenen en vervangende grensmarkeringen; we trekken langs grenzen van Twentse marken en gemeenten. En tot slot: ook grachten en wallen vormen grenzen. Reeds eind negende eeuw gaven ze de bewoners van Oldenzaal bescherming. Een nieuw perspectief op de stedelijke ontwikkeling van deze plaats.
Dan nog dit. Het klassieke verhaal Mans Kapbaarg van oonzn Twentsn Homerus, meister Vloedbeld, werd een eeuw geleden, in 1923, voor het eerst gepubliceerd in de Nieuwe Twentsche en Almelosche Courant. Het boek is al jaren uitverkocht. Wordt 2023 het jaar van heruitgave?
Guus Goorhuis, eindredacteur
Oproep redactie voor Jaarboek Twente 2024:
Stad en land – het gezicht van Twente
Elke vierkante meter Twentse grond is omgewoeld geweest, ontgonnen, beplant, bebouwd. Al sinds de prehistorie verandert het landschap om ons heen voortdurend – vooral door eigen toedoen. Wat heeft dat ingrijpen van de mens ons in al die eeuwen gebracht? Heeft Twente er een eigen gezicht aan overgehouden? En wat heeft de toekomst voor ons in petto?
Discussies over de inrichting van stad en land van Twente lijken vaak traag en moeizaam te verlopen. Maar besluiten – over windmolens of stadsuitbreiding, vakantieparken of prachtwijken – vallen nu sneller dan die over markeverdeling of ruilverkaveling in het verleden.
En hoe staat het eigenlijk met het Twentse landschap? Zal de roep om veranderingen in de landbouw het uiterlijk van Twente veranderen? Is er sprake van een kwaliteitsverbetering ervan, bijvoorbeeld op het gebied van ecologie, architectuur of leefbaarheid? Er wordt veel gesproken over leegloop van de kleine kernen, tegelijkertijd is er geen huis te koop. En: staat het rendement van datzelfde landschap voorop of worden andere waarden steeds belangrijker? Een vraag die niet alleen nu speelt, maar ook vroeger, bij de stichting van havezaten en aanleg van landgoederen door fabrikantenfamilies.
Als redactie doen we een beroep op uw creativiteit en nodigen u uit een bijdrage over deze thematiek te schrijven. Vanzelfsprekend zijn ook artikelen over andere onderwerpen welkom.
Voorstellen ontvangen we graag per mail: info@jaarboektwente.nl De kopijdatum is 1 mei 2023 en kijkt u voor nadere informatie ook even op jaarboektwente.nl bij het lemma meedoen.