Jaarboek Twente 2020 verschijnt op 25 oktober
De geschiedenis van ‘vandaag en gisteren’ is een levend iets: je kunt het zien, horen, aanraken en aanreiken – ook bevragen. Zestien auteurs kijken om zich heen op het stipje op de wereldkaart dat Twente heet en het resultaat van hun vragen treft u in deze negenenvijftigste jaargang aan: Jaarboek Twente 2020. Dat Twente door mensen bijeen gehouden wordt, is de rode draad die alle bijdragen met elkaar verbindt.
U leest over de marke Twekkelo die zowaar weer een echte Marke geworden is. Grond, markegrond, is aangekocht, een holting werd gehouden – zijn daar nieuwe oude tijden aangebroken? Vlakbij, in Boekelo, staat een boerderij met een bijzonder verhaal uit de Tweede Wereldoorlog. Diezelfde oorlog begon buiten Twente. U leest over de Duitse voorbereidingen in de graafschap Bentheim op de inval in ons land op 10 mei 1940, beschreven in Duitse schoolkronieken, tot zeer recent nog een volstrekt onbekende bron.
Het Twents staat centraal in het gedicht n Appelgoardn, en ook als beschrijving van honderdjarige besmoor- en annike-besvaar– familieportretten. Twents zal ook volop gesproken zijn in Arnhem, begin september 1919, toen een weergaloze folkloristische invasie vanuit geheel Nederland, onder wie bijna vijfhonderd Twentenaren, neerstreek op de Waterberg bij Arnhem en in het centrum van de stad. De Zilveren Kloot is hiervan een artistiek bijproduct dat toen in Arnhem de hoofdrol speelde – op een zijtoneel.
Frans Berkenvelder, 19e-eeuws chirurgijn en vroedmeester was een pionier in Haaksbergen en Enschede, werd zelfs koninklijk onderscheiden voor zijn strijd tegen pokken. Lies Bos-Hermelink, in de jaren 30 wijkverpleegster in Rossum, was van dezelfde statuur: zij werd een begrip aan menig Twentse keukentafel.
Menig Twentse stad werd in vroeger eeuwen geteisterd door branden; in kronieken lezen we over de ellende die de bewoners dan trof. Enschede kende in 1125, 1225, 1517, 1665, 1672 en 1705 stadsbranden, en is sinds de dertiende mei 2000 ook en vooral de stad van de vuurwerkramp die veel menselijk leed veroorzaakte en de wijk Roombeek bijna geheel verwoestte. Op een andere meidag, in het jaar 1862, brak in de Enschedese Kalanderstraat brand uit. Deze verwoestte de gehele historische binnenstad. Opbouwen was het devies, maar hoe?
Wetenschappers zijn het erover eens dat de opwarming van de aarde grotendeels door de mens wordt veroorzaakt. Ook Twente verandert door het warmere klimaat en dus wordt het leven in Twente hierdoor beïnvloed. Voor gemeenteraden, provinciebestuur, waterschap, landbouw- en natuurorganisaties en vele andere maatschappelijke groeperingen voldoende redenen om zich hierop te bezinnen – u leest erover.
Over politiek gesproken: genadeloze mediacampagnes zijn niet iets waar alleen onze huidige tijd patent op lijkt te hebben. Al in de Gouden Eeuw kon het gebeuren dat de drost van Twente en heer van Twickel de politieke strijd die tussen 1654 en 1671 in Overijssel woedde, verloor door zo’n mediaoorlog, gevoerd met – nee, geen social media: met pamfletten.
Dan hebben we nog een wonderbaarlijke genezing, en kritische opmerkingen rond de in brons uitgevoerde Schaepman in Tubbergen en Ariëns in Enschede.
Als redactie hopen we dat het beeld dat u straks van Twente hebt, weer iets minder wazig zal zijn, in ieder geval helderder dan bijgaand herfstportret van Huis Singraven: je weet dat het er staat, maar toch. Tot slot: het Twentse woord van het jaar (met dank aan Gerrit Klaassen) is eeknumgaankroepn – gevreesd wordt dat deze rupsen ook in 2020 ons Twentelaand weer zullen teisteren.
Guus Goorhuis, eindredacteur
De presentatie vindt plaats op vrijdag 25 oktober
Tijd: 15.30 tot 18.00 uur
Plaats: Twente Hoes (in gebouw Bibliotheek)
Beursstraat 34 7551HV Hengelo